ย่าเหล สุนัขแสนรู้

เนื่องจากย่าเหลถูกยิงตายด้วยปืน โดยไม่ทราบว่าใครเป็นคนยิง ศพย่าเหลถูกพบใต้ต้นก้ามปู หลังกรมมหาดเล็กรักษาพระองค์หน้าวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม(วัดโพธิ์) ท่าเตียน รัชกาลที่ ๖ โทมนัสมาก โปรดให้นำศพกลับไปนครปฐมซึ่งเป็นบ้านเกิดของย่าเหล และพระราชทานหีบทองบรรจุศพ พร้อมทั้งจัดขบวนแห่จากพระราชวังสนามจันทร์ไปตามถนนราชวิถี ขึ้นสู่เมรุที่สร้างขึ้นโดยเฉพาะ ที่วัดพระปฐมเจดีย์ และโปรดให้สร้างอนุสาวรีย์ รวมทั้งจารึกคำกลอนซึ่งเป็นพระราชนิพนธ์ของพระองค์

อนุสาวรีย์นี้เตือนจิต ให้กูคิดรำพึงถึงสหาย
โออาลัยใจจู่มิรู้วาย กูเจ็บคล้ายศรศักดิ์ปักอุรา
ยากที่ใครเขาจะเห็นหัวอกกู เพราะเขาดูเพื่อนเห็นแต่เป็นหมา
เขาดูหมิ่นเปลือกนอกแห่งกายา ไม่เห็นลึกตรึกตราถึงดวงใจ
เพื่อนเป็นมิตรชิดกูอยู่เนืองนิจ จะหามิตรเหมือนเจ้าที่ไหนได้
ทุกทิวาราตรีไม่มีไกล กูไปไหนเจ้าเคยเป็นเพื่อนทาง
ช่างจงรักภักดีไม่มีหย่อน จะนั่งนอนยืนเดินไม่เหินห่าง
ถึงยามกินเคยกินอยู่กับกูพลาง ถึงยามนอนนอนข้างไม่ห่างไกล
อันตัวเพื่อนเหมือนมนุษย์สุจริต จะผิดอยู่แต่เพียงพูดไม่ได้
แต่เมื่อกูอยากรู้ความในใจ ก็มองดูรู้ได้ในดวงตา
โอ้อกกูดูเพื่อนอยู่ลัดๆ เพื่อนมาพลัดพรากไปไม่เห็นหน้า
กูเผลอๆก็ชะเง้อเผื่อเพื่อนมา เสียงกุกกักก็ผวาตั้งตามอง
อันความตายเป็นธรรมดาโลก กูอยากตัดความโศกกมลหมอง
นี่เพื่อนตายเพราะผู้ร้ายมันมุ่งปอง เอาปืนจ้องสังหารผลาญชีวี
เพื่อนมอดม้วยด้วยมือทุรชน เอารูปคนสวมใส่คลุมใจผี
เป็นคนจริงฤาจะปราศซึ่งปราณี นี่รากษสอัปรีย์ปราศเมตตา
มันยิงเพื่อนเหมือนกูพลอยถูกด้วย แทบจะม้วยชีวังสิ้นสังขาร
จะหาเพื่อนอย่างเจ้าที่ไหนมา ซ้ำอุราอาลัยไม่วายวัน
เมื่อยามมีชีวิตสนิทใจ ยามบรรลัยลับล่วงดวงใจสั่น
ด้วยอำนาจจงรักภักดีนั้น ขอให้เพื่อนขึ้นสวรรค์สำราญรมย์
ถึงจะมีหมาอื่นมาแทนที่ กูรักเพื่อนนี้เป็นปฐม
ที่ไหนเล่าจะสนิทและชิดชม ที่ไหนเล่าจะนิยมเท่าเพื่อนรัก
ถึงแม้จะไม่มีรูปนี้ไว้ รูปเพื่อนฝังดวงใจกูตระหนัก
แต่รูปนี้ไว้เป็นพยานรัก ให้ประจักษ์แก่คนผู้ไมตรี
เพื่อนเป็นเยี่ยงอย่างมิตรสนิทยิ่ง ภักดีจริงต่อกูอย่างเต็มที่
แม้คนใดเป็นได้อย่างเพื่อนนี้ ก็ควรนับว่าดีที่สุดเอย